De Nederlandse wijnliefhebber reist graag af naar onze oosterburen. Vanaf Utrecht is het iets langer dan 3 uur rijden naar zowel de Mittelrhein, als de Ahr: de twee dichtstbijzijnde Duitse wijngebieden voor Nederland, allebei net ten zuiden van de voormalige hoofdstad van West-Duitsland, Bonn. Twee uurtjes doorrijden en je komt aan in Grünstadt, dat precies op de grens ligt van de regio’s Rheinhessen (ten noorden van Grünstadt) en Pfalz (ten zuiden van Grünstadt). Het dorpje Birkweiler ligt in de zuidelijke helft van de Pfalz, en laat dat nou de woon- en werkplek zijn van Franz Wehrheim en zijn vader Karl-Heinz. De wijnen van vader en zoon maken sinds anderhalf jaar deel uit van ons assortiment, en gooiden vanaf het eerste moment hoge ogen, met veel liefhebbers als gevolg. Hoog tijd om hun wijnen eens im Sonnenschein te zetten.
De Pfalz (tot 1992 Rheinland-Pfalz genaamd) heeft ruim 23.000 hectaren wijngaarden, en is daarmee het grootste wijngebied van Duitsland na Rheinhessen (bijna 27.000 hectaren). Even ter vergelijking: heel Nederland heeft 275 hectaren commerciële wijngaarden, dus net iets meer dan 1% van het wijngaardareaal van de Pfalz. Van die 23.000 hectaren is ongeveer twee derde beplant met witte druivenrassen. Riesling is hier heer en meester (een kwart van de aanplant). Grauburgunder (pinot gris), weissburgunder (pinot blanc), müller-thurgau, chardonnay en kerner zijn eveneens goed vertegenwoordigd. Wat betreft de blauwe druivenrassen zijn vooral spätburgunder (pinot noir), portugieser en dornfelder veel te vinden.
Het is in de Pfalz behoorlijk zonnig en warm door zijn beschutte ligging achter het Haardt-gebergte. Dit gebergte is als het ware de noordelijke uitloper van de Vogezen, het gebergte ten westen van de Elzas. In de Pfalz gebeurt (in mindere mate) hetzelfde als in de Elzas: door de ligging ten oosten van het gebergte worden koude, natte weersomstandigheden uit het westen (van de Atlantische Oceaan) tegengehouden. Zo blijft de Pfalz lekker warm en zonnig: een ideaal klimaat voor het telen van rijpe druiven. Omdat blauwe druiven gemiddeld meer warmte en zon nodig hebben om rijp te worden, zijn die zeer op hun plek in het warme, zonnige Pfalz. De rode wijnen hebben dan misschien nog niet de reputatie van rode wijnen uit de Ahr, maar qua volume produceert de Pfalz de meeste rode wijn van Duitsland. En de kwaliteit stijgt!
Zoals gezegd is Birkweiler (op een half uur rijden van de Franse grens) het thuishonk van Franz Wehrheim en zijn vader Karl-Heinz. Heinz (de vader van Karl-Heinz, dus de opa van Franz) werd geboren in 1923 en behaalde zijn doctoraat in viticultuur. En alsof het full-time runnen van een wijngoed niet genoeg was, was hij ook nog eens 25 jaar lang burgemeester van Birkweiler. De naam Dr. Wehrheim is een ode aan Heinz en zijn werk voor het familiebedrijf: een opa om trots op te zijn!
Sinds 2006 wordt er biologisch gewerkt, en sinds 2007 zelfs biodynamisch, met als resultaat dat alle wijnen vanaf jaargang 2010 biologisch gecertificeerd zijn. Jaarlijks worden er zo’n 110.000 flessen geproduceerd van de 8 hectaren die Franz onder zijn hoede heeft. Van die 8 hectaren betreft 40% van de aanplant riesling, 25% weissburgunder, 15% spätburgunder en 10% grauburgunder. Zowel chardonnay als sankt laurent zijn beide voor 5% vertegenwoordigd.
Sinds 2011 maakt Dr. Wehrheim deel uit van de Verein Deutscher Prädikatsweinguter (VDP): een groep van 201 producenten die (nog) strengere eisen stellen aan hun wijnen dan de nationale wijnwetgeving van Duitsland. De VDP kent vier niveaus met betrekking tot de kwaliteitswijn van zijn producenten: het instapniveau heet Gutswein, daarboven staat Ortswein, daar weer boven staat Erste Lage (vrij letterlijk vertaald Premier Cru), en Grosse Lage (Grand Cru) is het summum. Dr. Wehrheim verbouwt druiven op twee Ersten Lagen en vier Grossen Lagen, waarbij de wijnen van de Grossen Lagen de naam Grosses Gewächs dragen: de beste wijnen van het huis.
Gewapend met blonde labrador Bram reden mijn vriendin en ik naar de Weinstraβe 8 te Birkweiler, het domein van Dr. Wehrheim. Mijn ouders sloten gezellig aan, die waren toevallig in de buurt. We werden hartelijk ontvangen door Anette Falke (business manager van het domein) en Yakomo (langharige zwarte teckel). De opbouw van de proeverij volgde min of meer de lijn van de VDP-piramide: we begonnen met een aantal Gutsweine, daarna kwamen de Ortsweine aan bod, om vervolgens af te sluiten met twee Erste Lage-wijnen en drie Grosse Gewächse.
De Gutsweine die aan bod kwamen waren bekende namen: de Weissburgunder Buntstück, de Riesling Rotstück en de Spätburgunder. Stuk voor stuk fantastische kwaliteit, waarin het (voor Duitse begrippen) bovengemiddeld warme en zonnige klimaat van de Pfalz tot uiting kwam in een volle, rijpe stijl, met het behoud van frisheid door de opvoeding in roestvrijstalen tanks. Om het verschil met de Ortsweine (een stap hoger) duidelijk te maken, kregen we daarna van dezelfde druivenrassen de Ortsweinen te proeven: Aus Dem Muschelkalk Weissburgunder, Aus Dem Rotliegenden Riesling en Aus Dem Muschelkalk Spätburgunder. Het verschil was duidelijk: de Ortsweine waren geconcentreerder en smaakvoller. Ook kregen we een chardonnay te proeven, Aus Dem Keuper genaamd. Ook hier betrof het weer een rijke, geconcentreerde stijl, vergist en gerijpt in RVS. Anette vertelde ons dat chardonnay steeds meer wordt aangeplant in de Pfalz, en steeds mooiere wijnen oplevert. Geen gekke keuze als je kijkt naar de prijzen voor chardonnay zo’n 400 kilometer ten zuidwesten van Birkweiler, in het hart van de Côte de Beaune.
Van de Ortsweinen door naar de Ersten Lagen. De twee Ersten Lagen waar Dr. Wehrheim druiven verbouwt, zijn Rosenberg (chardonnay en weissburgunder) en Am Dachsberg (grauburgunder en riesling). Van de Lage Rosenberg proefden we de chardonnay. Waar de houtrijping bij Ortswein chardonnay ontbrak, was deze in de Erste Lage-wijn duidelijk aanwezig. Een heerlijk glas met een volle, rijpe stijl die deed denken aan witte Bourgogne (en dat voor een veel schappelijkere prijs). De grauburgunder dronk heerlijk, maar was nog wat streng. Voor beide geldt dat enige jaren wegleggen beloond wordt.
We sloten af waar we mee begonnen: weissburgunder, riesling en spätburgunder, maar dit keer Grosse Gewächse van de Grossen Lagen Mandelberg (weissburgunder), Kastanienbusch (riesling) en Im Sonnenschein (spätburgunder). Om door een ringetje te halen: wat een kwaliteit! Stuk voor stuk vol, rijk, geconcentreerd en krachtig, en uiteraard voor alle wijnen een bewaarpotentieel om ‘u’ tegen te zeggen. We bedankten Anette voor de fantastische selectie, en reden met een doosje of 2 terug naar ons hotel. Dit was zeker niet de laatste keer voor ons in Birkweiler, en hopen dan ook op een Wiedersehen met Anette en Yakomo.
