Dinsdag 16 juli had een deel van ons team een online proeverij van de wijnen van Salcheto, onder leiding van eigenaar en wijnmaker Michele Manelli. Er stonden verschillende wijnen op de proeftafel, waarvan twee wijnen twee keer vertegenwoordigd werden door verschillende oogstjaren. Voor een producent uit Montepulciano is de Vino Nobile vanzelfsprekend het paradepaardje, en dat bleek ook het geval voor Michele: op de proeftafel stonden zijn 2020 en 2021 Vino Nobile, wat een mooie kans bood om de verschillen in de oogstjaren te proeven en analyseren.
8:30 uur. Ons proeflokaal doet zijn naam eer aan: zeven placemats met vier wijnglazen per placemat staan opgesteld op de lange tafel, met daarnaast de wijnen van onze Montepulciano (let op: het herkomstgebied, niet de druif!) producent Salcheto. Er is een laptop aangesloten op de beamer, waardoor we de brede glimlach van Michele Manelli, eigenaar en wijnmaker van Salcheto, groots in beeld zien. Allereerst een kleine introductie c.q. geschiedenisles over het domein. Het begon allemaal als boerderij in de jaren 80, waar verschillende gewassen werden geteeld. In 1997 nam Michele het domein over, en verlegde de focus naar wijndruiven. Salcheto is overigens de naam van de beek die langs het domein stroomt, waarlangs vroeger een flink aantal wilgen (salco in oud Toscaans dialect) stonden aangeplant.
Michele vanuit zijn kantoor.
Michele was vanaf het begin af aan al visionair: de focus kwam te liggen op kwaliteitswijn, maar dan wel zo klimaatneutraal mogelijk geproduceerd. Of in zijn woorden, ‘energy-autonomous’. Dit houdt onder andere in dat zonlicht wordt opgevangen om zo de ondergrondse vinificatieruimte te verlichten, dat de koelere nachttemperaturen worden geventileerd richting de vinificatieruimte voor temperatuurregulering, en dat het snoeihout wordt verbrand om energie op te wekken. Na berekeningen bleek dat in de eerste 10 jaar van deze werkwijze al ruim 1.100.000 kWh bespaard werd. Petje af!
Pal onder dit idyllische terras ligt de hypermoderne vinificatieruimte van Michele.
Ook is er een speciale rol weggelegd voor de flessen: sinds 2013 wordt de lichtst mogelijke wijnfles gebruikt voor het bottelen, die ook nog eens lokaal geproduceerd wordt (van gerecycled glas). Zo daalde de CO₂-uitstoot met maar liefst 40%! Tegenwoordig wordt er steeds meer bag-in-box gebotteld om glas te besparen. Ook wordt al het gebruikte water opgevangen: 100% van het water dat gebruikt wordt, wordt opgevangen. In hun eigen woorden: zelfs het water dat gebruikt wordt om de sproeiers en tuinslangen mee schoon te maken, wordt opgevangen. Bijna vanzelfsprekend worden de wijngaarden biologisch verbouwd, en tegenwoordig zelfs met enkele principes uit biodynamische overwegingen.
Na deze inspirerende introductie waren we uiteraard zeer benieuwd naar de wijnen. Salcheto maakt al jaren deel uit van ons assortiment, dus de wijnen zijn geen onbekenden voor ons team. Toch komt het niet vaak voor dat je Chianti, Rosso di Montepulciano en Vino Nobile achter elkaar proeft, laat staan van dezelfde producent. En dan zaten er ook nog eens meerdere jaargangen tussen! Hieronder een overzicht van de geproefde wijnen in de geproefde volgorde.
De vinificatieruimte/kelder.
85% sangiovese (lokaal prugnolo gentile genoemd), 5% canaiolo, 5% mammolo, 5% merlot. Zo’n 30% van deze wijn rijpt gedurende 4 maanden in tonneaux (vaten van 300 liter) van Amerikaans eiken. De druiven komen uit drie verschillende wijngaarden: Poggio Piglia (Chiusi, 9 hectare), Greppo (Abbadia di Montepulciano, 8 hectare) en Casa Lucii (San Gimignano, 13 hectare). De wijn is soepel, lichtvoetig en fruitig. Met 13,5% alcohol binnen de lijntjes, wat niet makkelijk was in dit extreem warme, droge jaar. In Michele’s woorden: ‘a wine for children and pregnant women’, uiteraard voorzien van een dikke knipoog.
Chianti Biskero 2023 (nog niet op de markt)
Een jaartje jonger: 2023 werd getypeerd door extreme regenval in de lente, gelukkig gevolgd door een behoorlijk goed groeiseizoen, afgesloten met een warme, droge herfst. Vergeleken met 2022 kwam 2023 krachtiger en geconcentreerder over: zuren, tannine en fruit aroma’s leken meer spierballen te hebben dan oudere broer 2022. Nu moet gezegd worden dat de 2023 pas recentelijk gebotteld is, en het dus zal profiteren van verdere flesrijping om het easy-drinking karakter van de 2022 over te nemen. Alcoholgehaltes zijn identiek (beide 13,5%).
85% sangiovese (prugnolo gentile), 8% canaiolo, 7% merlot. De Rosso di Montepulciano, ook wel het ‘kleine broertje van Vino Nobile di Montepulciano’. De druiven voor deze wijn komen uit de wijngaarden die ook voor de Vino Nobile gebruikt worden, maar het betreft hier de jonge druivenstokken. De rijping geschiedt in roestvrijstalen tanks voor maximale fruitexpressie en behoud van frisheid. Voor zo’n 15 euro een prachtwijn, met zachte tannine en een lange afdronk. Helaas was 2023 dusdanig moeilijk in de Vino Nobile wijngaarden dat er besloten is om de druiven van de jonge stokken die normaal bedoeld zijn voor deze wijn, te gebruiken voor de Chianti Biskero (zie proefnotitie hierboven). Hopen dat dit oogstjaar ons weer een Rosso di Montepulciano oplevert! Tot die tijd dus even geduld…
Vino Nobile di Montepulciano 2020
100% sangiovese (prugnolo gentile). Vergist in houten vaten en vervolgens 70% gerijpt in botte (houten vaten van zo’n 570-600 liter), 30% gerijpt in tonneaux (de vaten van 300 liter die ook gebruikt worden voor de Chianti Biskero) gedurende 18 maanden. Na botteling rijpt de wijn nog 6 maanden in de fles voordat hij op de markt komt. Per jaar worden er zo’n 120.000 flessen geproduceerd. De rendementen (gemeten in hectoliter per hectare of kilo’s geplukte druiven per hectare) zijn zo laag voor de Vino Nobile, dat elke wijnplant 1 fles produceert. Het team was het eens: wat een fantastische wijn! 2020 was een zeer moeilijk jaar: voorjaarsvorst nadat de knoppen waren uitgelopen, een vochtige lente, een zomer met extreme pieken in warmte, afgewisseld met een hagelstorm of twee, en een regenachtige herfst. Op het oog verschrikkelijk, maar Michele zegt hier terecht over dat de moeilijkere vintages vaak wijnen opleveren die eerder op dronk zijn. Dat beamen we ten zeerste. De voorraad 2020 gaat hard, dus wacht niet te lang!
Vino Nobile di Montepulciano 2021
Dezelfde wijn, een jaartje jonger. Zodra de laatste flessen 2020 er doorheen zijn, zal de 2021 bij ons in de schappen liggen. Een gigantisch verschil met 2020: de 2021 heeft meer grip, meer structuur, meer zuren, meer extract en een halve procentpunt meer alcohol (14%). Waar 2020 nu top is, merk je aan alles dat de 2021 nog (veel?) meer tijd nodig heeft. 2021 was een gunstiger jaar in Toscane: ook Chianti Classico en Bolgheri gooien tot nu toe hoge ogen met de topwijnen, maar wel met het oog op het potentieel, in plaats van het onmiddellijke drinkplezier. Een wijn om weg te leggen dus, maar geduld zal op termijn absoluut beloond worden.
Al met al een zeer nuttige proeverij met Michele. Mocht je binnenkort een reisje gepland hebben naar Toscane, twijfel dan niet om Salcheto te bezoeken: met open armen word je verwelkomd op het domein voor een tour in hun one-of-a-kind vinificatieruimte en kelder, een glas wijn op het terras van hun Enoteca, een drie-gangen-menu in hun restaurant Indigeno, of een overnachting in de (klimaatneutrale) hotelkamers/suites van hun Winehouse. Het absolute schoolvoorbeeld van een complete, klimaatneutrale wijnervaring. Grazie, Michele!
Je hebt werkpaarden...
